Hazırlayanlar: SULTAN ÖZEL, ŞEHNAZ TERCAN
- Telders Uluslararası Hukuk Farazi Dava Yarışması (Telders International Law Moot Court Competition), her yıl Leiden Üniversitesi’nin Grotius Merkezi (Grotius Centre) tarafından Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenmekte ve Telders Organizasyon Ofisi (TOO) tarafından yürütülmektedir. 1977 yılında başladığında sadece 4 üniversitenin katıldığı Telders, günümüzde 40’tan fazla üniversitenin katıldığı, Avrupa’da saygın bir “moot court” yarışması haline gelmiştir.
- Grotius Merkezi, her yıl internet sitesi üzerinden iki farazi devlet arasında geçen farazi bir ihtilaf yayımlar. Aralarında gelişen olaylar zinciri sonucunda bu iki farazi devlet aralarındaki ihtilafı Birleşmiş Milletlerin yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı’na götürür. Takımlar ise olaylar zincirini, taraf olunan uluslararası antlaşmaları (olaylar zincirinin sonuna bilgisi eklenen) ve bu farazi devletlerin çıkarlarını göz önünde bulundurarak hem davacı hem de davalı devlet için savunmalar hazırlarlar.
- Yarışma iki aşamadan oluşur. Birinci aşamada yarışmacı takımlar davalı devlet adına savlar içeren, davalı devlet adına ise savunmalar içeren dava dilekçeleri hazırlarlar. Bu dilekçeler Ocak sonu gibi TOO’ ya yollanır. Yazılan dava dilekçeleri hukuk uluslararası kamu hukukunun önde gelen akademisyenleri tarafından incelenir ve puanlanır. İkinci aşamada ise Mayıs ayında takımlar alanının en iyileri hocalarının Uluslararası Adalet Divanı yargıçlarını temsil ettiği bir jürinin önüne çıkarak bu farazi devletlerin avukatları olarak savunma yaparlar.
- Hollanda hariç kalmak üzere her ülkeden ancak tek bir takım Lahey’de yarışmaya katılım gösterebilir. Ulusal elemelerde başarı elde eden takımlar Lahey’de düzenlenen uluslararası elemelere katılmaya hak kazanır.
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde bu süreç genellikle her sene takımda yer almak isteyen öğrencilere bahar-yaz döneminde yapılan duyuru ile okunmasından sorumlu tutulan materyallerin verilmesi ve bu materyallerden edinilmiş olması beklenen hukuki bilgilerin ölçüldüğü İngilizce yazılı bir sınav ile başlar. Yazılı sınavda başarı gösteren öğrenciler İngilizce yeterlik ve becerilerinin ölçüldüğü mülakata çağrılırlar. En başarılı 4 öğrenci o yılın Telders takımına seçilir. Farazi dava takımı oluşturulduktan sonra takıma milletlerarası kamu hukuku kürsüsünden bir akademisyen takım koçu olarak atanır. O yılın farazi ihtilafının içerdiği uluslararası kamu hukuku konuları ile ilgili yabancı kaynaklara, kitaplara, makalelere uluslararası antlaşmalara, konvansiyonlara, bildirgelere, bunların şerhlerine ve uluslararası mahkeme içtihatlarına çalışmaya başlanır.
- Telders, Hollanda’nın önde gelen üniversitelerinden olan Leiden Üniversitesi’nin Lahey kampüsünde yapılır. Final oturumu ise geleneksel olarak Peace Palace’da yer alır. Her oturumda Adalet Divanı yargıçlarını temsilen 3 yargıç bulunur ve bu yargıçlar uluslararası kamu hukukunun önde gelen hocalardır. Final oturumunu ise Uluslararası Adalet Divanı’nın gerçek yargıçlarından 3 tanesi finalistleri değerlendirerek onları onurlandırırlar.
- Oturumlarda biri davacı devleti, diğeri davalı devleti temsil eden iki takım karşılaşır ve her takımın savunmalarını jüriye sunmak için 40 dakikası vardır. Her temsilci savunmasını yapmadan önce kaç dakika konuşacağını söyler ve o süreye uygun olarak savunmasını yapar.
- Savunmalar sırasında yargıçlar sürekli olarak sorular sorarlar. Bu yüzden hem uluslararası hukukun temel prensiplerine hem de ihtilafla ilgili tüm hukuki altyapıya çok iyi hâkim olunması gerekir. Sorulan sorulara verilen cevapların doğruluğu ve hukuki temele oturtulmalarının yanı sıra savunması yapılan tüm argümanların yapılandırılışı, argümanların açıklığı ve hukuki temellendirilmeleri, hâkimlerin dikkatini argümanlar üzerinde tutabilme kabiliyeti, İngilizceyi kullanma hâkimiyeti, belirtilen sürenin aşılıp aşılmadığı, ses tonlaması, jest ve mimik kullanımlarına bakılarak takımdaki her üye puanlanır. Böylece günün sonunda her takımın bir toplam puanı olur. Bu şekilde en çok puanı alan iki takım finalist seçilir.
- Final oturumunun sonunda Uluslararası Adalet Divanı’nın gerçek yargıçları kazanan takımı belirler. Ancak Telders yarışmasında sadece tek bir ödül bulunmaz; ödüller “en iyi davacı devlet dava dilekçesi”, “en iyi davalı devlet dava dilekçesi”, “en iyi davacı devlet sözlü savunması”, “en iyi davalı devlet sözlü savunması”, “en iyi total skor”,“en iyi konuşmacı” şeklinde çeşitlidir.
- Bu yarışmaların hukukçu kimliğinize ve sosyal yaşamınıza büyük etkileri vardır. Dünyanın her yerinden birçok hukuk fakültesi öğrencisi ile bir arada olabilmenin yanı sıra saygın hocalar ve yarışma için aylarca çalışmış zorlu rakip takımlar karşısında adeta bir devletin avukatlığını yapmış olma şansını elde edeceksiniz. Yarışma için aynı rakipleriniz gibi aylarca yoğun çalışmalar yürütmüş olmak ise hukuk İngilizcenizi geliştirir; fakat çok daha önemlisi size bilimsel araştırma yapmayı ve makale yazmayı öğretir ve üzerine araştırma yapmış olduğunuz konular hakkında lisansüstü seviyede bir bilgi dağarcığı bırakarak sizi ödüllendirir.
KAYNAKÇA: http://www.grotiuscentre.org/teldersmootcourt.aspx
